Κοιτάξτε Τον Εαυτό Σας Στα Δόντια!

Οι φωτοϋποδοχείς στο εσωτερικό των ματιών μας είναι ευαίσθητοι σε ένα πολύ μικρό φάσμα συχνοτήτων ταλάντωσης του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου (380 nm -760 nm) το οποίο όμως είναι αρκετό για την απόδοση όλων των ορατών στον άνθρωπο χρωμάτων. Το υπόλοιπο φάσμα των συχνοτήτων της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας δεν είναι ορατό στον άνθρωπο (π.χ. ραντάρ/τηλεόραση – ραδιόφωνο – κοσμική ακτινοβολία). Ας θυμηθούμε όμως το σοφό αρχαίο γνωμικό: «Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός» Χωρίς καλή μάσηση είναι αδύνατη η καλή κατάποση, η καλή χώνευση, η καλή αφομοίωση, η ομαλή ανάπτυξη του παιδιού και η ευεξία του.
Η κακή κατάσταση των δοντιών επηρεάζει δυσμενώς το πεπτικό σύστημα, ενώ, παράλληλα, το «χάλασμα» των δοντιών δίνει λαβή σε μικροβιακές δράσεις, που μπορούν να επιφέρουν ποικίλες βλάβες σε πολλά όργανα και συστήματα του ανθρώπου, όπως θα δούμε και αργότερα. Έτσι, λοιπόν, δικαιολογείται η άποψη, ότι τα γερά και καλοδιατηρημένα δόντια αποτελούν θεμελιακό στοιχείο της ψυχοσωματικής ισορροπίας.

Η δομή των δοντιών
Τα δόντια δεν είναι νεκρές κατασκευές αλλά σύνθετες, ζωντανές οντότητες σε κατάσταση ισορροπίας, που δύσκολα περιγράφονται με ακριβείς όρους. Πάντως, σε πρώτο επίπεδο ανάλυσης, μπορεί κανείς να πει ότι το κάθε δόντι αποτελείται από ένα εμφανές μέρος, τη μύλη ή στεφάνη, κι ένα αφανές, τη ρίζα.
Η μύλη είναι το μέρος του δοντιού που προβάλλει από τα ούλα, όταν κοιτάζει κανείς μέσα στο στόμα. Μολονότι αποτελούνται από τα ίδια βασικά συστατικά, οι μύλες έχουν διάφορο σχήμα από ομάδα σε ομάδα δοντιών. Έτσι, άλλες καταλήγουν σε συνθλιπτική μασητική επιφάνεια, άλλες σε τριγωνική διεισδυτική ακρολοφία κι άλλες σε κοφτερές προεξοχές (φύματα) και αυλάκες ή άλλες κοιλότητες.
Με κανονικές συνθήκες, οι προεξοχές των δοντιών της μιας γνάθου ταιριάζουν στις κοιλότητες των αντίστοιχων δοντιών της άλλης και αντιστρόφως. Κριτήριο της σωστής ολικής διαμόρφωσης και βασικό λειτουργικό στοιχείο του στόματος είναι η καλή σύγκλειση των αντίστοιχων δοντιών των δύο γνώθων, που ασκεί αποφασιστική επίδραση, τόσο στη μάσηση, όσο και στην ομιλία, αλλά και στην όλη διάπλαση των γνάθων και του προσώπου κατά της περιόδους έντονης αύξησης του οργανισμού. Η ρίζα είναι το μέρος του δοντιού, που το στερεώνει μέσα στο οστούν της γνάθου σε μια ειδική «θήκη» το φατνίο. Η ρίζα, ανάλογα με το δόντι είναι απλή ή διπλή και μερικές φορές τριπλή. Καλύπτεται και καθηλώνεται από τα ούλα. Συνήθως αποτελεί τα 2/3 του ολικού μήκους του δοντιού, ενώ η μύλη μόλις φτάνει το υπόλοιπο 1/3.
Το ριζικό τρήμα, ο ριζικός σωλήνας και ο πολφικός θάλαμος στο εσωτερικό συνδέουν το δόντι με τον υπόλοιπο οργανισμό και συμβάλλουν, μέσω του πολφού, στην υγιή διάπλαση, ανάπτυξη και διατήρησή του.
Κάτω από ένα άλλο πρίσμα μπορεί κανείς να διακρίνει τρία διαφορετικά σκληρά υλικά, από τα οποία αποτελείται κάθε δόντι: την αδαμαντίνη, την οδοντίνη και την οστεϊνη.
Η αδαμαντίνη, ή σμάλτο των δοντιών, είναι το εξωτερικό κάλυμμα της μύλης. Προστατεύει τα δόντια από τη φθορά που προκαλούν οι τριβές της μάσησης κι από τις ήπιες χημικές και θερμικές επιδράσεις. Θεωρείται ο σκληρότερος ιστός του ανθρώπινου σώματος και αποτελείται βασικά από συσσωματώματα κρυστάλλων – πρίσματα αλάτων ασβεστίου και φωσφόρου, με κύρια μορφή τον υδροξυαπατίτη, με καθορισμένη δομή, από διάφορα άλλα άμορφα ανόργανα συστατικά και από διάχυτες ανόργανες και οργανικές ενώσεις.
Η οδοντίνη είναι κι αυτή ένας οστέινος σκληρός ιστός, που βρίσκεται κάτω από την αδαμαντίνη αλλά επεκτείνεται και πέρα απ’ αυτή, φτάνοντας μέχρι το τέλος σχεδόν της ρίζας. Μολονότι έχει παραπλήσια – όχι όμοια- χημική σύνθεση με την αδαμαντίνη, είναι σημαντικά μαλακότερη, λόγω διαφορετικής κρυσταλλικής υφής και αυξημένης στη δομή της συμμετοχής νερού κι οργανικών υλών, που φθάνει το 30% του όγκου της. Είναι ευαίσθητη στα χημικά και θερμικά ερεθίσματα. Αποτελεί τον κύριο όγκο του δοντιού.
Η οστεϊνη είναι ένας σκληρός ιστός, μεσεγχυματικής προέλευσης, ο οποίος καλύπτει την οδοντίνη της ρίζας, από τον αυχένα μέχρι και το ακρορρίζιο.
Ο πολφός είναι ένας ζωντανός μαλακός ιστός στο εσωτερικό των ριζικών σωλήνων και του πολφικού θαλάμου. Περιβάλλεται από οδοντίνη και διασχίζεται από νεύρα, αιμοφόρα αγγεία και λεμφαγγεία. Είναι το μέσο που κρατάει το δόντι ζωντανό, σε σύνδεση με τον υπόλοιπο οργανισμό.
Θα πρέπει να αναφερθεί και ο περιοδοντικός σύνδεσμος, ένα στρώμα χαλαρού ιστού που επεκτείνεται ανάμεσα στην οστεϊνη του δοντιού και προσθέτοντας λειτουργικότητα στο όλο οδοντογραθικό σύστημα.
Όλοι οι σκληροί ανόργανοι οδοντικοί ιστοί, περιλαμβανόμενης και της αδαμαντίνης, περιέχουν μικρές αλλά σημαντικές ποσότητες οργανικών ουσιών, ο ρόλος των οποίων παραμένει σε πολλά σημεία αδιευκρίνιστος πάντως, είναι βέβαιο πως οι ουσίες αυτές συμμετέχουν ενεργώς τόσο στη διαδικασία της διάπλασης των δοντιών, όσο και στη διαδικασία της βαθμιαίας καταστροφής και τελικής απώλειάς τους.
Το περίεργο με τα δόντια είναι ότι ενώ αποτελούν το σκληρότερο όργανο του σώματος είναι και το ευπαθέστερο (Bergman 1971).

Παναγιώτης Χατζόπουλος
Ο Παναγιώτης Χατζόπουλος είναι Δρ. Οδοντιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Ορθοδοντικός

ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ