10 Aπειλές για την Παγκόσμια Υγεία για το 2019, σύμφωνα με τον ΠΟΥ

Προκειμένου να ανταποκριθεί σε αυτές τις απειλές, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ξεκινά το 2019 με το νέο πενταετές στρατηγικό πλάνο, το 13ο Γενικό Πρόγραμμα Εργασίας. Το πλάνο εστιάζει σε ένα στόχο τριών δισεκατομμυρίων, εξασφαλίζοντας ότι ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι θα επωφεληθούν από την πρόσβαση στην καθολική κάλυψη υγείας, ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι θα είναι προστατευμένοι από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ότι ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι θα απολαμβάνουν καλύτερη υγεία και ευεξία. Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί την αντιμετώπιση των απειλών για την υγεία από πολλές σκοπιές. Ακολουθούν 10 από τα πολλά ζητήματα που θα απαιτήσουν την προσοχή του ΠΟΥ και των συνεργατών του για το 2019.

1) Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή
Εννιά στους δέκα ανθρώπους εισπνέουν μολυσμένο αέρα κάθε μέρα. Το 2019, η ατμοσφαιρική ρύπανση θεωρείται από τον ΠΟΥ ο μεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία. Μικροσκοπικοί ρύποι μπορούν να παρεισφρύσουν στο αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα, καταστρέφοντας τους πνεύμονες, την καρδιά και τον εγκέφαλο, οδηγώντας κάθε χρόνο περίπου 7 εκατομμύρια ανθρώπους σε πρόωρο θάνατο από νοσήματα όπως είναι ο καρκίνος, το εγκεφαλικό, η καρδιακή και η πνευμονική νόσος.
Περίπου το 90% αυτών των θανάτων προέρχονται από χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος, με υψηλές ποσότητες εκπομπών από τη βιομηχανία, τις μεταφορές, την γεωργία και τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στο νοικοκυριό.
Η καύση ορυκτών καυσίμων, δηλαδή η κύρια αιτία για την ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ένα από τους βασικότερους επιβαρυντές για την κλιματική αλλαγή και ταυτόχρονα, επηρεάζει την υγεία των ατόμων σε πολλαπλά επίπεδα. Μεταξύ 2030 και 2050 υπολογίζεται ότι η κλιματική αλλαγή θα προκαλέσει 250.000 θανάτους το χρόνο επιπλέον από υποσιτισμό, μαλάρια, διάρροια και θερμική καταπόνηση.
Τον Οκτώβριο του 2018, ο ΠΟΥ διοργάνωσε στη Γένοβα της Ιταλίας το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Ατμοσφαιρική Ρύπανση και την Υγεία, όπου χώρες και οργανισμοί υπέγραψαν πάνω από 70 δεσμεύσεις για την βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Αυτή τη χρονιά, η Σύνοδος Κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα θα στοχεύσει στην ενδυνάμωση της κλιματικής δράσης. Όμως, ακόμα και αν όλες οι δεσμεύσεις των κρατών για την Συμφωνία του Παρισίου επιτευχθούν, ο πλανήτης θα συνεχίσει να βρίσκεται σε τροχιά αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3°C αυτόν τον αιώνα.

2) Χρόνια μη-μεταδιδόμενα νοσήματα
Τα χρόνια μη-μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και τα καρδιαγγειακά είναι υπεύθυνα για παραπάνω από 70% των θανάτων παγκοσμίως ή αλλιώς 41 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτό περιλαμβάνει 15 εκατομμύρια ανθρώπων που πεθαίνουν πρόωρα, ηλικίας 30-69 ετών.
Πάνω από 85% αυτών των πρόωρων θανάτων βρίσκονται σε χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος. Η αύξηση αυτών των νοσημάτων οφείλεται σε 5 βασικούς παράγοντες κινδύνου: το κάπνισμα, την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας, το αλκοόλ, την ανθυγιεινή διατροφή και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου επηρεάζουν και ζητήματα ψυχικής υγείας που μπορεί να ξεκινούν από νεαρή ηλικία: τα μισά περιστατικά ψυχικής ασθένειας ξεκινούν στην ηλικία των 14 ετών αλλά παραμένουν χωρίς διάγνωση, ενώ η αυτοκτονία αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ηλικίες 15-19 ετών.
Ο ΠΟΥ αυτή τη χρονιά μεταξύ άλλων, θα βοηθήσει τις κυβερνήσεις να “πιάσουν” τον παγκόσμιο στόχο της μείωσης της έλλειψης φυσικής δραστηριότητας κατά 15% μέχρι το 2030, μέσω δράσεων όπως είναι η χρήση του εργαλείου πολιτικής “ACTIVE” για να βοηθήσει περισσότερους ανθρώπους να είναι πιο δραστήριοι κάθε μέρα.

3) Παγκόσμια πανδημία γρίπης
Ο κόσμος θα αντιμετωπίσει ακόμα μία πανδημία γρίπης. Το μόνο όμως, που δε γνωρίζουμε είναι πότε θα χτυπήσει και πόσο σοβαρή θα είναι. Ο ΠΟΥ συνεχώς ελέγχει την κυκλοφορία των ιών της γρίπης για να εντοπίσει πιθανά στελέχη πανδημίας: 153 οργανισμοί σε 114 χώρες εμπλέκονται στην παγκόσμια επιτήρηση και ανταπόκριση.
Κάθε χρόνο ο ΠΟΥ συνιστά ποια στελέχη πρέπει να συμπεριληφθούν στο εμβόλιο κατά της γρίπης, προκειμένου να προστατευτούν τα άτομα από την εποχιακή γρίπη. Στην περίπτωση που ένα νέο στέλεχος της γρίπης εμφανίσει πιθανότητες πανδημίας, ο ΠΟΥ έχει δημιουργήσει μία μοναδική συνεργασία με όλους τους κύριους ιθύνοντες για να εξασφαλιστεί αποτελεσματική και δίκαιη πρόσβαση σε διαγνωστικά, εμβόλια και αντιϊκά (θεραπείες), ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες.

4) Eυαίσθητο και ευάλωτο περιβάλλον
Πάνω από 1,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι ή 22% του παγκόσμιου πληθυσμού ζουν σε περιοχές όπου παρατεταμένες κρίσεις που συνδυάζουν καταστάσεις όπως είναι η ξηρασία, η πείνα, οι συγκρούσεις και οι μετακινήσεις πληθυσμών, παράλληλα με τις υπάρχουσες αδύναμες υπηρεσίες υγείας, παραμένουν χωρίς πρόσβαση στη βασική φροντίδα.
Ευαίσθητα περιβάλλοντα υπάρχουν σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου και εκεί είναι που στοχεύουν οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης του ΠΟΥ, ιδιαίτερα στην υγεία του παιδιού και της μητέρας που ακόμα δεν έχουν επιτευχθεί.
Ο ΠΟΥ θα συνεχίσει να δουλεύει σε αυτές τις χώρες για να ενδυναμώσει τα συστήματα υγείας ώστε να είναι πιο καλά προετοιμασμένα να ανιχνεύσουν και να ανταποκριθούν σε εξάρσεις, καθώς και να παρέχουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας, συμπεριλαμβανομένου και του εμβολιασμού.

5) Αντιμικροβιακή αντοχή
Η ανάπτυξη των αντιβιοτικών, αντιϊκών και αντιμαλαρικών είναι κάποιες από τις επιτυχίες της σύγχρονης ιατρικής. Τώρα ωστόσο, η αντιμικροβιακή αντοχή – η ικανότητα που έχουν τα βακτήρια, τα παράσιτα, οι ιοί και οι μύκητες να αντιστέκονται σε αυτά τα φάρμακα – απειλεί να μας στείλει πίσω σε μία εποχή που δεν μπορούσαμε εύκολα να θεραπεύσουμε λοιμώξεις όπως η πνευμονία, η φυματίωση, η γονόροια και η σαλμονέλωση. Η αδυναμία πρόληψης των λοιμώξεων μπορεί να επηρεάσει σοβαρά τη χειρουργική και διαδικασίες όπως οι χημειοθεραπείες.
Η αντοχή στα αντιφυματικά φάρμακα είναι ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην αντιμετώπιση μιας ασθένειας που οδηγεί περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους στη νόσηση και περίπου 1,6 εκατομμύρια στο θάνατο. Το 2017 περίπου 600.000 περιπτώσεις φυματίωσης ήταν ανθεκτικές στη ριφαμπικίνη, το πιο αποτελεσματικό φάρμακο πρώτης γραμμής και 82% από αυτά τα άτομα είχαν πολυφαρμακευτικά ανθεκτική φυματίωση.
Η αντοχή στα φάρμακα οφείλεται στην κατάχρηση των αντιμικροβιακών στους ανθρώπους, στα ζώα και ειδικότερα στα ζώα παραγωγής, καθώς και στο περιβάλλον. Ο ΠΟΥ εργάζεται με αυτούς τους τομείς προκειμένου να εφαρμόσει ένα παγκόσμιο πλάνο δράσης για να αντιμετωπίσει την αντιμικροβιακή αντοχή αυξάνοντας την ενημέρωση και τη γνώση, μειώνοντας τις λοιμώξεις και ενθαρρύνοντας την προσεκτική χρήση των αντιμικροβιακών.

6) Ebola και άλλα υψηλού κινδύνου παθογόνα
Το 2018 στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό υπήρξαν δύο ξεχωριστές εξάρσεις του Έμπολα, οι οποίες εξαπλώθηκαν σε πόλεις άνω του ενός εκατομμυρίου ατόμων πληθυσμού, ενώ μία από τις περιοχές αυτές αποτελεί και εμπόλεμη ζώνη.
Αυτό δείχνει πόσο σημαντικό είναι το γενικό πλαίσιο όπου μπορεί να χτυπήσει μία επιδημία υψηλού κινδύνου παθογόνου, όπως ο Έμπολα, διότι ό,τι εφαρμόστηκε στις αγροτικές περιοχές δε σημαίνει ότι είναι εφαρμόσιμο και στις πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές ή στις εμπόλεμες ζώνες.
Σε ένα συνέδριο σχετικά με την Ετοιμότητα για τις καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης για την υγεία που έγινε το Δεκέμβριο, οι συμμετέχοντες από τους τομείς της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζώων, των μεταφορών και του τουρισμού επικεντρώθηκαν στις αυξανόμενες προκλήσεις που παρουσιάζονται στην αντιμετώπιση εξάρσεων και εκτάκτων καταστάσεων για την υγεία στις αστικές περιοχές. Ο ΠΟΥ και οι συνεργάτες του κλήθηκαν να ορίσουν το έτος 2019 ως “Έτος δράσης για την ετοιμότητα σε έκτακτες καταστάσεις για την υγεία”.
Ο ΠΟΥ και η R&D Blueprint ταυτοποιεί ασθένειες και παθογόνα που έχουν πιθανότητα να προκαλέσουν έκτακτο περιστατικό για τη δημόσια υγεία αλλά δεν έχουν αποτελεσματικές θεραπείες και εμβόλια. Αυτή η λίστα επιτήρησης για προτεραιότητα στην έρευνα και την ανάπτυξη περιλαμβάνει τον Έμπολα, πολλούς άλλους αιμορραγικούς πυρετούς, τον Ζίκα, τον Νίπα
, τον Κορωναϊό αναπνευστικού συνδρόμου Μέσης Ανατολής (MERS-CoV) και το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (SARS) και το νόσημα Χ, το οποίο αντιπροσωπεύει την αναγκαιότητα προετοιμασίας για ένα άγνωστο παθογόνο που θα μπορούσε να προκαλέσει μία σοβαρή επιδημία.

7) Αδύναμη πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας
Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας είναι συνήθως η πρώτη επαφή που έχουν τα άτομα με το σύστημα υγείας και πρέπει να είναι διά βίου φροντίδα ευρεία, οικονομικά προσιτή και βασισμένη στην κοινότητα.
Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας καλύπτει την πλειοψηφία των αναγκών υγείας που μπορεί να εμφανιστούν σε ένα άτομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τα συστήματα υγείας με ισχυρή πρωτοβάθμια φροντίδα χρειάζονται προκειμένου να επιτευχθεί η παγκόσμια υγειονομική κάλυψη.
Παρόλα αυτά, πολλές χώρες δεν έχουν ικανοποιητικές υποδομές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Αυτή η αμέλεια μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη πόρων στις χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος χώρες, αλλά πιθανώς να οφείλεται και στην επικέντρωση που είχε γίνει τις τελευταίες δεκαετίες σε προγράμματα για συγκεκριμένες ασθένειες. Τον Οκτώβριο του 2018, ο ΠΟΥ οργάνωσε ένα βασικό παγκόσμιο συνέδριο στην Αστάνα του Καζακστάν όπου όλες οι χώρες δεσμεύτηκαν να ανανεώσουν τη δέσμευση τους για την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας που είχαν κάνει στην διακήρυξη της Άλμα Άτα το 1978.
Το 2019, ο ΠΟΥ θα δουλέψει με τους συνεργάτες του στην αναζωογόνηση και ενδυνάμωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στις χώρες και στην συνέχιση συγκεκριμένων δεσμεύσεων που συμφωνήθηκαν στην διακήρυξη της Αστάνα.

8)Διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια
Η διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια, δηλαδή η απροθυμία ή άρνηση να εμβολιαστούν παρά την διαθεσιμότητα των εμβολίων απειλεί να αντιστρέψει την πρόοδο που έχει γίνει στην καταπολέμηση των νοσημάτων που προλαμβάνονται με τα εμβόλια. Ο εμβολιασμός είναι ένας από τους πιο ωφέλιμους και αποτελεσματικούς τρόπους αποφυγής ενός νοσήματος, καθώς προλαμβάνει 2-3 εκατομμύρια θανάτους τον χρόνο και 1.5 εκατομμύρια ακόμα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί αν βελτιωνόταν η παγκόσμια κάλυψη των εμβολίων. Η ιλαρά, για παράδειγμα παρουσιάζει παγκοσμίως μία αύξηση της τάξης του 30%, εξαιτίας διαφόρων αιτιών, όχι μόνο εξαιτίας της διστακτικότητας στα εμβόλια. Παρόλα αυτά όμως, κάποιες χώρες που ήταν κοντά στην εξάλειψη της νόσου βλέπουν τώρα μία αναζοπύρωση.
Οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι επιλέγουν να μην εμβολιάζονται είναι περίπλοκοι. Μία ομάδα συμβούλων για τον εμβολιασμό του ΠΟΥ αναγνώρισε τον εφυσηχασμό, την ταλαιπωρία για την πρόσβαση στα εμβόλια και την έλλειψη αυτοπεποίθησης ως τις αιτίες κλειδιά για την υποβόσκουσα διστακτικότητα. Οι επαγγελματίες υγείας, ειδικά όσοι βρίσκονται στην κοινότητα παραμένουν οι πιο έμπιστοι και επιδραστικοί σύμβουλοι σχετικά με την απόφαση εμβολιασμού και πρέπει να υποστηρίζονται παρέχοντας τους έμπιστες και αξιόπιστες πληροφορίες για τα εμβόλια.
Το 2019, ο ΠΟΥ θα εντείνει τις προσπάθειες για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως αυξάνοντας την κάλυψη του εμβολίου κατά των ανθρώπινων θηλωμάτων, HPV. Το 2019 επίσης είναι η χρονιά όπου η μετάδοση του άγριου ιού της πολυομυελίτιδας πρόκειται να σταματήσει στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν. Ο ΠΟΥ και οι συνεργάτες του έχουν δεσμευτεί να υποστηρίξουν αυτές τις χώρες στον εμβολιασμό κάθε παιδιού προκειμένου να εξουδετερωθεί αυτή η παραλυτική ασθένεια για τα καλά.

9) Δάγγειος Πυρετός
Ο Δάγγειος πυρετός, μια ασθένεια που μεταφέρεται από κουνούπια, προκαλεί συμπτώματα γρίπης και μπορεί να είναι θανάσιμη σκοτώνοντας πάνω από το 20% αυτών που έχουν σοβαρό δάγγειο, αποτελεί μία από τις πιο αυξανόμενες απειλές τις τελευταίες δεκαετίες.
Ένας μεγάλος αριθμός των περιστατικών συμβαίνουν την εποχή των μουσώνων σε χώρες όπως το Μπανγκλαντές και η Ινδία. Τώρα η εποχή του αυξάνεται σε αυτές τις χώρες και η ασθένεια εξαπλώνεται σε λιγότερο τροπικές και με πιο ήπιο κλίμα χώρες, όπως το Νεπάλ, που παραδοσιακά δεν είχαν δει ποτέ την ασθένεια.
Εκτιμάται ότι ένα 40% του παγκόσμιου πληθυσμού κινδυνεύει από δάγγειο πυρετό και υπάρχουν περίπου 390 εκατομμύρια μολύνσεις το χρόνο. Η στρατηγική του ΠΟΥ κατά του δάγγειου στοχεύει στη μείωση των θανάτων κατά 50% έως το 2020.
10) HIV
Η πρόοδος που έχει γίνει κατά του ιού του HIV είναι τεράστια υπό όρους εξέτασης των ατόμων, παροχής αντιρετροϊκών (περίπου 22 εκατομμύρια βρίσκονται υπό θεραπεία) και παρεχόμενης πρόσβασης σε προληπτικά μέτρα όπως είναι η προφύλαξη πριν την έκθεση PrEP, η οποία παρέχεται όταν άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο για τον ΗΙV παίρνουν αντιρετροϊκά για να προλάβουν την μόλυνση.
Παρόλα αυτά, η επιδημία συνεχίζεται με κοντά στο ένα εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο να πεθαίνουν από HIV/AIDS. Από την αρχή της επιδημίας, πάνω από 70 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί και περίπου 35 εκατομμύρια έχουν πεθάνει. Σήμερα περίπου 37 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με HIV. Η ενημέρωση και η επαφή με άτομα όπως εργαζόμενοι στο σεξ, φυλακισμένοι, άνδρες που έρχονται σε σεξουαλική επαφή με άνδρες είναι εξαιρετικά δύσκολη αφού πολύ συχνά αυτές οι ομάδες είναι αποκλεισμένες από τις υπηρεσίες υγείας. Μία ομάδα που επηρεάζεται ραγδαία από τον HIV είναι τα νεαρά κορίτσια και οι γυναίκες, ηλικίας 15-24 που έχουν αρκετά υψηλό ρίσκο και αφορούν 1 στις 4 μολύνσεις στην υπο-σαχάρια Αφρική, παρότι αποτελούν μόνο το 10% του πληθυσμού.
Αυτή τη χρονιά, ο ΠΟΥ θα δουλέψει με τις χώρες προκειμένου να υποστηρίξει την εισαγωγή της αυτο-εξέτασης ούτως ώστε περισσότεροι άνθρωποι που ζουν με HIV να γνωρίζουν την κατάσταση τους και να μπορούν να λάβουν θεραπεία ή προληπτικά μέτρα σε περίπτωση μιας αρνητικής εξέτασης. Μία δραστηριότητα πρόκειται να είναι η δράση βάσει των νέων οδηγιών που ανακοινώθηκαν το Δεκέμβριο από τον ΠΟΥ και τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας για την υποστήριξη εταιρειών και οργανισμών να προσφέρουν τεστ αυτο-ελέγχου για HIV στο χώρο εργασίας.

ΠΗΓΗ: www.neaygeia.gr